شیماخزدوز/گروه تحریریه سایت کانون عکس انجمن سینمای جوانان اصفهان:
کانون عکس انجمن سینمای جوانان اصفهان، شامگاه چهارشنبه ۱۳ تیرماه نود و هفت ، فلسفه پیدایش تا سیر مدرن عکاس یادگاری را با حضور حامد قصری، عکاس، پژوهشگر و عضو دائم انجمن عکاسان ایران بررسی کرد. تعریف عکس یادگاری و اهمیت حفظ و نگهداری آن که به جنبه های مختلف تاریخی و فرهنگی و ایدئولوژیک یک جامعه مربوط می شود و طرح این پرسش که آیا عکس های پرشمار امروزی هم می تواند برای آیندگان، ارزش و اهمیت داشته باشد، از موضوعاتی بودند که در این برنامه به آنها پرداختند.
حامد قصری در نشست کانون عکس انجمن سینمای جوانان اصفهان درباره عکس یادگاری گفت: در حوزه عکس یادگاری، بیشتر از فرسایش اشیا و بناها، این جسم ماست که دچار فرسایش می شود. ما در خلال عکس‌های یادگاری و خانوادگی پیر شدن همدیگر را دنبال می کنیم و عکاسی سیاهه ای از این میرایی و فناست.سوزان سانتاگ هم در این خصوص می‌گوید که تمام عکس ها یادآور مرگ هستند. عکاسی از چیزی یا کسی، مشارکت در این میرایی و ناپایداری است. عکس ها با تکه تکه کردن لحظات و منجمد کردن آنها بر ذوق بی امان زمان شهادت می دهند، هرچند ما خود زنده ایم اما آن لحظه که در عکس ثبت شده، مرده است و آدمی که در آن لحظه وجود داشت، اکنون دیگر نیست. منش عکس، سکون و سکوت و یادآوری مرگ است.رسانه عکس(عکس یادگاری پرتره و گروهی) از ابتدا برای ثبت خاطره استفاده شد؛ چرا که چیزهایی را به یاد می آورد و آنچه را به یاد می آورَد، عکسی است که بین زمان گذشته و حال و آینده ارتباط برقرار می کند. مکان سنتی خاطره و داستان گویی اما آلبوم های خانوادگی است، آلبوم هایی که از دهه ۱۸۶۰ میلادی رایج شد. خاطره، زمانی برانگیخته می‌شود که در یک شبکه اجتماعی خاص به کار رود؛ شبکه‌ای از دوستان، خانواده و اقوام دور و نزدیک یا در شبکه های مجازی . اشتراک گذاری عکس‌ها با هدف یادآوری و تداعی خاطره جمعی است که امروز در مردم رخنه کرده است. این بخشی از کتاب ازمیان ویرانه ها، نوشته پریسا دمندان است که حامد قصری، عکاس و پژوهشگر آن را مطرح می‌کند و عکس یادگاری را با چند رویکرد مورد بررسی قرار می دهد: عکاسی و مرگ وعکاسی و زمان که اینها به کارکرد اصلی عکس یادگاری پیوند می خورند. او می‌گوید: در منابع موجود و حتی کتب خطی، اصطلاح عکس یادگاری به چشم نمی خورد و شاید قدیمی‌ترین کتابی که از این کلید واژه بهره گرفته، کتاب سانتاگ باشد که مربوط به نیم قرن گذشته است.درسراسر تاریخ عکاسی اما عکس های خانوادگی زیرمجموعه عکس یادگاری قرار گرفته است که البته در تمام آنها هم عکس های آماتور، حرفه ای و نیمه حرفه ای به چشم می آید. استیلر، ساروواچ و فروریچ برای نخستین بار اصطلاح عکاسی خانگی را به کار بردند و دلیل این نامگذاری را مرکزیت یافتن خانه برای همه فعالیت های عکاسانه دانستند و عکاسی در سفر را هم زیر مجموعه عکاسی خانگی برشمردند. اما از هر عکسی که دربردارنده خاطره، سیرزمان، میرایی و نامیرایی باشد،با نام عکس یادگاری یاد می شود. تمام عکس های شخصی، خانگی، سردستی، عکس های سیاسی، سلطنتی، پرتره ها و عکس های پرسنلی و عکس از مراسم مذهبی که عنصر خاطره در آن برجسته و متمایز باشد، عکس های یادگاری محسوب می شوند.عضو دائم انجمن عکاسان ایران ادامه داد: مهم ترین ویژگی عکس های یادگاری البته سیر زمانی است که در آن عبور می کند؛ این گونه که زمان در این عکس‌ها همواره میان گذشته، حال و آینده در حال گذر است.قصری به مبحثی مهم درباره عکس یادگاری نیز اشاره می‌کند: در عکس یادگاری پروژه احیا بسیار حائز اهمیت است. پریسا دمندان، پژوهشگری است که در پروژه تاریخ عکاسی اصفهان هم به من یاری رسانده و در این زمینه بسیار خوش فکر عمل می کند.او سال ۱۳۸۲ بعد از زلزله بم، آلبوم های بازماندگان را گردآوری کرد و در سال ۲۰۱۳ آنها را در کتابی با نام« از میان ویرانه ها» که پروژه نجات عکس‌های بم است به چاپ رسانده است.دمندان در این کتاب اشاره به قرابت عکاسی و مرگ می کند. قصری ادامه داد: پژوهش دیگری که دمندان در دهه ۷۰ به آن پرداخته، جمع آوری عکس های قدیمی عکاسخانه های اصفهان بوده و عکس ها متعلق به سه عکاسخانه درخشان، جلا و چهره نما و مربوط به سال های ۱۲۹۸ تا ۱۳۱۵ از اصفهان مذهبی است و بخشی از آن همزمان با دوران کشف حجاب است.دو تا سه فریم از این عکس‌ها در کتاب پرتره های اصفهان قرار گرفته و بخشی از آن در انگلستان به چاپ رسیده است. دمندان سال ۱۳۹۳ این مجموعه عکس را در نمایشگاهی اختصاصی برای بانوان در ایران به نمایش درآورد و پس از آن در نمایشگاه انفرادی در استرالیا و انگلستان به نمایش گذاشت.قصری درباره از میان رفتن بخش زیادی از عکس های یادگاری در ایران می گوید: در بررسی آلبوم های خانوادگی ایرانی‌ها متوجه می شویم که به غیر از سلاطین و خاندان های قاجار و پهلوی، مردمان خوبی در حفظ خاطرات و آلبوم های خانوادگی نبوده ایم.دراین میان اما ارامنه ساکن ایران تنها کسانی بودند که آلبوم‌هایشان را نگهداری و حفظ کردند و این مجموعه عکس‌ها همزمان با مهاجرت آنها از ایران در موزه های ایروان، جلفای کهنه و ایالات ارامنه نشین آمریکا نگهداری شده است. حامد قصری به اهمیت لنز در عکاسی، صبر و حوصله عکاس، ویژگی های تاریخی، نوع فرهنگ و تاریخ لباس و پوشش و آرایش صورت افراد و حتی جنبه‌های ایدئولوژیک در عکس های قدیمی و البته عکس هایی که در موزه تهران نگهداری می شود، اشاره کرد و گفت: بررسی نوع لباس ها درعکس های قاجار مثل پوشش قبا، ردا، کلاه ها و نوع آرایش سبیل و اهمیت به عکس با پشت نویسی و انتخاب نوع مقوای عکس و حاشیه نگاری و نقاشی اطراف کاغذ عکس که گاهی توسط نقاشان انجام می شده و جنبه های ایدئولوژیک در عکس های سیاسی چهار دهه اخیر ایران که نشانگر تغییر پیوند‌های سیاسی افراد است، از جمله نکات مهم در بررسی عکس‌های قدیمی است.وی در پایان با اشاره به دوره کنونی که عکس‌های سلفی، به سرعت و با انتقال استرس در بین مردم رخنه کرده و باعث نزول شخصیت عکاس شده است، این پرسش را مطرح می کند که آیا ۵۰ یا ۱۰۰ سال آینده در عکس‌های برجای مانده از امروز، ویژگی هایی برای پژوهش هنری وجود خواهد داشت یا تنها عکسی یادگاری باقی می ماند؟